Nuri Paşa | Bakü Fatihi

Nuri Paşa – Bakü Fatihi

Nuri Paşa, henüz 28 yaşında genç bir delikanlıyken ağabeyi Enver Paşa’nın talimatıyla Azerbaycan’ı ve Bakü’yü Ermeni ve Sovyet birliklerinden kurtarmak için 12 bin kişilik “Kafkas İslam Ordusu”nun başına geçerek Azeri direnişini başlatan ve Azerbaycan’ı işgalden kurtaran bir kahramandır.

Turan hayaliyle yanıp tutuşan Enver Paşa’nın büyük kafkas ordusunu kurma hayali, hırsına yenik düşmüş ve Sarıkamış’ta on binlerce askerin daha düşmanla karşılaşmadan şehit düşmesine neden olmuştu.

Bu elim olaydan sonra Anadolu’da barınamayacağını anlayan Enver Paşa, hayallerinden vazgeçmeyerek kardeşi Nuri Paşa’yı bir süre sonra kendisinin de bizzat katılacağı ve Kızıl Elma hayali için şehit olacağı Azerbaycan’a göndermişti.

Padişah yaveri olarak görev yapan Nuri Paşa, Osmanlı’nın en çetin zamanlarını geçirdiği I. Dünya Savaşı öncesi ve esnasında birçok önemli görevi ifa etmişti.  Balkan Savaşları esnasında önemli görevler üstlenen Nuri Paşa, Trablusgarp Savaşı’nın patlak vermesi ile Bingazi’ye giderek İtalyanlara karşı vatan topraklarını başarıyla savunmuştu.

1918’de Azerbaycan’ın Osmanlı Devleti’nden yardım talep etmesi üzerine bizzat ağabeyi tarafından kurulan Kafkas İslam Ordusu’nun başına geçerek Bakü’yü düşman işgalinden kurtardı. Aradan geçen 101 yıla rağmen Azeriler tarafından unutulmayan Nuri Paşa, saygı ve minnetle anılmaktadır.

1130 askerin şehit verilerek kurtarılan Bakü şehrinde büyük bir kahraman olarak karşılanan Nuri Paşa, Bakülülerin evlerinde ağırlamak için birbirleriyle yarışmasına varacak kadar çok sevildi. Öyle ki Bakü’de halka hitap etmek için çıktığı Tezepir Camii minberi, bugün hala Nuri Paşa minberi olarak anılmaktadır.

Mondros’un imzalanmasıyla birlikte Kafkas İslam Ordusu’da dağıtılmış ve Nuri Paşa, İngilizler tarafından tutuklanmış, yargılanmak için götürüldüğü esnada ise Kafkas halkının yardımıyla hapishaneden kaçmayı başarmıştır.

Sonraki yıllarda Bakü’nün tekrar Rus işgaline girdiği haberi alan Nuri Paşa, üzüntüsünü şu sözlerle dile getirmiştir.

“Ağabeyimin (Enver Paşa) şehit olması kalbimi ne kadar sızlattıysa, Azerbaycan’ın istilası kalbimi ondan daha çok sızlattı. Ağabeyim bir faniydi. Fakat Azerbaycan’daki Türklük ebedidir. Keşke hayatımı kaybetseydim de Azerbaycan Türklüğün dışında kalmasaydı.”

Birinci Dünya Savaşı’nın sonra ermesiyle birlikte Avrupa’da hayatını devam ettiren Nuri Paşa, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından kısa bir süre sonra ise yurda döner. İlk başta çinicilik hevesiyle Kütahya çini fabrikasını kursa da sonraki yıllarda savaş araçları üretmek için bir silah fabrikası kurar. Nuri Tabancası adını verdiği ve ilk milli 9 mm.lik silahı üretir.

Filistin topraklarında 1948 yılında bir İsrail devletinin kurulması nedeniyle başlayan çatışmalarda kendi fabrikasında ürettiği silahları Filistin halkına yollayarak destek olmaya çalışan Nuri Paşa, 1949 senesinde fabrikasında meydana gelen bir patlama sonucu şehit olmuştur.

Patlama her ne kadar aydınlatılamadı ise de İsrail istihbaratı tarafından gerçekleştirildiği düşünülmektedir.