Şemseddin Sami Frasheri
Arnavut asıllı Türk sanatçı, dil bilimci,ansiklopedist ve sözlük yazarı . İlk yerli roman Taaşşuk ı Talat ve Fitnat‘ın müellifi.
1850 yılında Arnavutluk’ta doğmuştur. Ailesi tarafından Bektaşi geleneklerine uygun olarak yetiştirilmiştir. Küçük yaşta dil bilimine ilgi duyması onu, dilleri araştırmaya yönlendiren ilk sebep olmuştur. Bir Rum okulu ile münasebeti nedeniyle burada Arnavutçadan sonra Fransızca, İtalyanca ve Latince öğrenmiştir. Medrese eğitimi sırasında ise Türkçe , Arapça ve Farsça eğitimi almıştır.
Dilleri öğrenme ve araştırma bakımından büyük bir yeteneğe sahip olan Şemseddin Sami, kendisini bu alanda geliştirmeye adamıştır. 1871 yılında Balkan topraklarındaki siyasi karışıklıklar nedeniyle İstanbul’a gelmiş ve burada matbuat memurluğu yapmıştır.
Şemseddin Sami edebiyatımıza ve dil bilimine kazandırdığı sayısız eserleriyle tanınsa da Türk futbolunun kurucularından Galatasaray’ın ilk başkanı Ali Sami Yen‘in de babasıdır.
Cumartesi Sendromu ve Ölümü
Kalabalık bir aileye mensup olan Şemseddin Sami’nin bütün kardeşleri cumartesi günü hayata gözlerini yummuştur. Bu da Şemseddin Sami’nin cumartesi gününe karşı kötü duygular benimsemesine neden olmuş ve kader o ki 18 Haziran 1904 yılı bir cumartesi günü hayata gözlerini yummuştur…
Edebi Kişiliği ve Eserleri
Şemseddin Sami, Tanzimat edebiyatı I. Dönem sanatçısıdır. Edebiyatımıza birçok yenilik kazandırdığı gibi dil alanında yapmış olduğu çalışmalarla adını unutulmazlar arasına sokmuştur.
Arnavutçanın yanında başta Türkçe olmak üzere birçok dil bilmektedir. Bu da ansiklopedi ve sözlük alanında devrinin en büyük eserlerini ortaya koymasını sağlamıştır. Şemseddin Sami,bu eserleri topluma kazandırabilmek için günlük 16 – 17 saat yazmakla uğraşmıştır.
O edebiyatımızın ilk yerli romanı olan
Taaşşuk u Talat ve Fitnat
müellifidir. Eser tefrika halinde yayınlanmıştır.
- Kamûs ı Türkî
- Kamûs ı Fransevî
- Kamûs ı Arabi
yani Türkçe, Fransızca ve Arapça sözlükleri kaleme alan Şemseddin Sami;
- Kamûs ül Alam
adında bir de dünya ansiklopedisi yazmıştır.
Şemseddin Sami’nin bir diğer önemli özelliği ise henüz o dönemde yeni yeni tanınmaya başlayan Orhun Abideleri ( Göktürk Kitabeleri)”ni ilkkez günümüz Türkçesine çeviren kişi olmasıdır. Bu Şemseddin Sami’ninTürkçülük akımının etkisinde olduğunun göstergesidir. Ancak sanatçının Arnavutluk Neydi, Nedir ve Ne Olacak adlı bir eseri de ortaya koyması “ikircikli bir milliyetçilik” söylemlerine neden olmuştur.
Şemseddin Sami, Fransız yazar Victor Hugo’nun Sefiller adlı klasik eseri ile Daniel Defoe’nin Robinson Crusoe adlı eserini Türkçeye ilk tercüme eden isimdir.
Mezar Yeri Tartışması
2015 yılında Türkiye ziyaretinde bulunan Arnavutluk başbakanı Şemseddin Sami’nin aile bireylerinin mezarının Arnavutluk’ta olduğunu dile getirmiş ve Şemseddin Sami’nin mezarının da Arnavutluk’ta olması gerektiğini belirtmiştir. Ancak dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu böyle bir şeyin mümkün olmayacağını belirtmiş bu da Arnavutluk Türkiye arasında kısa süreli gerilime neden olmuştur.